Świętujemy dzisiaj dzień naszej planety Ziemi. Jako jej mieszkańcy musimy o nią dbać jak o nasz własny dom. Chronić ja przed złem, szanować, kiedy korzystamy z jej dobrodziejstw i piękna. To piękna planeta – oceany, morza, góry, pustynie i lasy, miliony gatunków zwierząt, ryb i my. Człowiek, którego naczelnym zadaniem musi być jej ochrona. Musi, nie może. Apelujemy, abyśmy każdego dnia traktowali ją jak nasze najważniejsze dobro. Bez takiego podejścia pewnego dnia może być za późno, aby ją przeprosić za nasze zaniedbania w stosunku do niej.
Klimat. Nasz regulator.
Globalne procesy klimatyczne regulują ilość wody na Ziemi. Naturalne czynniki, takie jak El Niño czy La Niña, od tysięcy lat kształtują pogodę na naszym globie, wywołując susze i powodzie. Człowiek poprzez swoją działalność zakłóca te mechanizmy. Wprowadzając do atmosfery ogromne ilości szkodliwy gazów cieplarnianych zapoczątkowaliśmy zmiany, które w ciągu kilku dziesięcioleci mogą doprowadzić do naszej zagłady.
Rosnąca temperatura globalna zwiększyła tempo parowania wody, powodując przyśpieszenie cyklu hydrologicznego, ale i jego zaburzenie. Opady deszczu, które są podstawowym źródłem zasobów odnawialnych wody, stają się coraz bardziej nierównomierne i nieprzewidywalne. W konsekwencji znane nam podziały na strefy klimatyczne stają się w wielu miejscach nieaktualne. Z problemami zmagają się dziś kraje, w których dostęp do wody był dotychczas oczywisty.
W wyniku zmian klimatu zagrożone są największe zasoby wody słodkiej na Ziemi – lodowce oraz lądolody Arktyki i Antarktydy oraz regiony wysokogórskie – zwane „światowymi wieżami wody”. Zmagazynowana tu w postaci lodu i śniegu woda zasila od tysięcy lat wielkie rzeki środkowej Azji, Ameryki Południowej i Północnej oraz Europy. Jest źródłem zaopatrzenia dla ponad połowy całej populacji ludzkiej. Wzrost globalnej temperatury powoduje topnienie pokrywy lodowej i śnieżnej, powodując z jednej strony wzrost poziomu mórz i zakłócenia prądów oceanicznych, a z drugiej zwiększając napięcia społeczno-ekonomiczne określane jako stres wodny.
Zaburzenia systemy klimatycznego Ziemi powodują wzrost niebezpiecznych zjawisk meteorologicznych i hydrologicznych. Susze i powodzie są naturalnym następstwem zmienności naszego klimatu. Jednak ich częstotliwość, intensywność i czas trwania z każdą dekadą rosną. Według badaczy w wielu częściach naszego globu zjawisk te jeszcze się pogłębią, powodując wzrost kosztów ekonomicznych i ludzkich. Susze zagrażają światowemu bezpieczeństwu żywnościowemu, co wpływa pośrednio na zdrowie i jakość życia ludzi oraz przyczyniają się do globalnych ruchów migracyjnych. Z kolei powodzie przynoszą ogromne straty w infrastrukturze, erozję gleb i zagrożenie epidemiologiczne, a obszary nimi dotknięte przez wiele lat nie nadają się do ponownego zasiedlenia. Zmiany w gospodarowaniu ziemią oraz stale rosnąca koncentracja ludności i środków na terenach zalewowych dodatkowo zwiększają ryzyko i potencjalne straty powodziowe.
IMGW-PIB dla Ziemi
Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy od ponad stu lat monitoruje pogodę i bada zjawiska atmosferyczne i hydrologiczne. Stale się rozwijamy i doskonalimy. Szybko odbudowaliśmy sieć pomiarową po wojennych zniszczeniach i wdrażaliśmy innowacyjne technologie. W latach 60. ubiegłego wieku powstał w kraju pierwszy radar meteorologiczny, dziesięć lat później rozwijaliśmy już systemy operacyjne oparte na danych satelitarnych. Dziś jesteśmy członkiem WMO i EUMETSAT. Wykorzystujemy najnowocześniejsze przyrządy pomiarowe i technologie teleinformatyczne do tworzenia prognoz i ekspertyz. Na bieżąco ostrzegamy społeczeństwo, służby i biznes przed niebezpiecznymi zjawiskami. Dzięki zapleczu naukowemu, nasza działalność ma mocne fundamenty, to ludzie budują jakość. Wraz z partnerami tworzymy nowoczesne i wiarygodne produkty. Za pośrednictwem platform sieciowych informujemy o zagrożeniach związanych z suszą i powodzą.
Ochrona zasobów wodnych jest jednym z priorytetowych zadań, opublikowanej w 2015 r., Polityki Zrównoważonego Rozwoju ONZ do roku 2030. Potrzeba ta znalazła odzwierciedlenie w celu 6 Agendy – Czysta woda i warunki sanitarne – który ma być osiągnięty m.in. poprzez zintegrowane zarządzania zasobami wodnymi na wszystkich poziomach. W marcu 2018 roku ukazał się dokument pod wymownym tytułem „Liczy się każda kropla”. Stwierdzono w nim m.in., że stawką podjętych dziś działań na rzecz ochrony zasobów jest prawo człowieka do dostępu do bezpiecznej wody pitnej oraz nasze przyszłe przetrwanie. IMGW-PIB rozumie tą ideę. Dla nas już od stu lat każda kropla wody się liczy.
IMGW-PIB przygotowało film edukacyjno-informacyjny – Klimat. Woda i pogoda. Czy klimat i pogoda znaczą to samo? Jakie zmiany zachodzą wokół nas i jak możemy na nie reagować? Odpowiedzi na te pytania znaleźć można właśnie w nowym filmie IMGW-PIB – „Klimat, woda i pogoda”. Dodatkowo o tym wszystkim opowiada Krystyna Czubówna, która użyczyła autorom filmu swojego niepowtarzalnego głosu. Szczególnie dzisiaj – zapraszamy na ten znakomity film: https://www.youtube.com/watch?v=FL-Xu657ScI
Woda pod kontrolą
Świat musi się zmierzyć z rosnącymi wyzwaniami związanymi z niedoborem wody, powodziami i suszami. Przemysł oparty na paliwach kopalnych, nadmierna konsumpcja oraz wzrost populacji ludzkiej i deregulacje klimatu nieustannie wpływają na wszystkie zasoby środowiskowe, w tym również zasoby wodne. Stąd pilna potrzeba poprawy prognostyki, monitorowania oraz zarządzania, a także rozwiązania problemu zbyt dużej lub zbyt małej ilości wody oraz jej zanieczyszczeń.
Nie możemy zarządzać tym, czego nie jesteśmy w stanie zmierzyć. Gromadzeniem i opracowywaniem danych o stanie ilościowym i jakościowym wód zajmują się dziś specjalistyczne narodowe służby oraz międzynarodowe organizacje zrzeszające, takie jak WMO. Dane te stanowią fundament dla właściwego prognozowania hydrologicznego, wydawania ostrzeżeń przed powodzią i suszą oraz faktycznego zarządzania ryzykiem i zagrożeniem powodziowym. Skuteczna polityka zapobiegania obu tym zjawiskom opiera się bowiem na danych obserwacyjnych i modelach służących do określania częstotliwości i rozmiarów zjawisk ekstremalnych. Wraz ze wzrostem zagrożeń wynikającym ze zmiany klimatu, konieczny jest stały postęp w zakresie monitorowania i analiz numerycznych. By odpowiedzialnie zarządzać wodą i poprawić efektywność jej wykorzystania należy prawidłowo zbilansować zasoby wód powierzchniowych i podziemnych.
