TEMPERATURA POWIETRZA
Średnia obszarowa temperatura powietrza w marcu 2023 r. wyniosła w Polsce 4,5°C i była o 1,4 stopnia wyższa od średniej wieloletniej dla tego miesiąca (klimatologiczny okres normalny 1991-2020). Tegoroczny marzec należy zaliczyć do miesięcy ciepłych. Najcieplejszym regionem Polski było Podkarpacie, gdzie średnia obszarowa temperatura powietrza (5,5°C) była o 2 stopnie wyższa od normy, a warunki termiczne sklasyfikowano jako bardzo ciepłe. Najchłodniejszym regionem były Pojezierza – tam średnia temperatura powietrza wyniosła 4,0°C.
Według klasyfikacji rangowej średniej temperatury miesięcznej, obejmującej okres od 1951 r., marzec 2023 r. plasuje się na 15.-17. pozycji. Był to ósmy najcieplejszy marzec w XXI wieku (chłodniejszy o 2 stopnie od najcieplejszego marca 1990 r.). Najchłodniejszy marzec od początku II połowy XX wieku wystąpił w 1952 r., kiedy średnia obszarowa temperatura powietrza wyniosła –2,5°C.
Przestrzenne zróżnicowanie temperatury powietrza w marcu pokazuje, że wartości średniej miesięcznej temperatury powietrza były na większości obszaru kraju dodatnie i malały z południowego zachodu ku północnemu wschodowi. Wartości ujemne wystąpiły tylko w szczytowych partiach pasm górskich (Kasprowy Wierch –7,5°C, Śnieżka –3,2°C).
Wskaźnik anomalii, tj. odchyleń od wartości wieloletnich średnich miesięcznych z okresu 1991-2020, zawierał się w granicach od 0,5°C do 2,5°C.
Najwyższą wartość temperatury powietrza (21,1°C) odnotowano 24 marca w Tarnowie i Krakowie-Balicach (informacja dotyczy jedynie stacji synoptycznych), zaś najniższą (poza stacjami wysokogórskimi) 29 marca w Zakopanem (–11,8°C) oraz 13 marca w Suwałkach (–11,6°C). Na Śnieżce najchłodniej było 12 marca (–13,1°C), a na Kasprowym Wierchu 29 marca (–17,3°C).
W przestrzennym rozkładzie wartości kwantyla 95% widoczny był, malejący z południowego zachodu na północ, gradient temperatury maksymalnej; wartości kwantyla były dodatnie na całym obszarze kraju i zawierały się między 11 a 20°C. Natomiast przestrzenny rozkład kwantyla 5% temperatury minimalnej był bardziej zróżnicowany i wartości tego kwantyla były na całym obszarze Polski ujemne.
W marcu średnie dobowe wartości temperatury powietrza były przez niemalże cały miesiąc wyższe od średnich wartości wieloletnich. Jedynie w pierwszej połowie trzeciej dekady marca były niższe, osiągając na jeden dzień wartość zbliżoną do kwantyla 5% (wyznaczonego na podstawie pomiarów w latach 1991-2020).
Występujący od szeregu lat silny wzrostowy trend temperatury powietrza na obszarze Polski był w marcu 2023 r. kontynuowany. Tylko od 1951 r. wzrost temperatury w tym miesiącu szacowany jest na 3,07°C.
Wartość współczynnika trendu jest zróżnicowana w poszczególnych regionach klimatycznych kraju, jednak we wszystkich krainach odnotowuje się bardzo silny wzrost temperatury.
OPADY ATMOSFERYCZNE
Obszarowo uśredniona suma opadu atmosferycznego w marcu 2023 r. wyniosła w Polsce 40,5 mm i była o 2,7 mm wyższa od normy dla tego miesiąca określonej na podstawie pomiarów w latach 1991-2020. Wg klasyfikacji Kaczorowskiej miniony marzec należy zaliczyć do miesięcy normalnych (107 proc. normy).
Według klasyfikacji rangowej średniej obszarowej sumy opadów, obejmującej okres od 1951 r., marzec 2023 r. plasuje się na 21. pozycji. Najbardziej zasobny w opady był marzec 1994 r. (ze średnią sumą 72,9 mm), najmniej – w 1974 r. (zaledwie 7,3 mm).
Sumy opadów w marcu 2023 r. wyniosły od poniżej 20 mm w wielu regionach kraju do ponad 80 mm w południowo-wschodniej Polsce i u ujścia Warty do Odry, a ich rozkład przestrzenny był silnie zróżnicowany. Na obszarze przylegającym do zachodniej granicy kraju oraz w środkowej części zachodniej i w całej wschodniej Polsce wysokości opadów przekroczyły normę wieloletnią (1991-2020) lub były do niej zbliżone. Opady poniżej normy wystąpiły na obszarze delty Wisły, w środkowej Polsce oraz w środkowej części południowej Polski.
Zmienność skumulowanej sumy opadów atmosferycznych na obszarze kraju pokazuje, że wysokość opadów przez cały marzec 2023 r. układała się powyżej normy wieloletniej, jednak w przeciwieństwie do dwóch pierwszych miesięcy roku wartość ta nie osiąga kwantyla 95%, lecz systematycznie przybliża się do wartości średniej.
Wysokość opadów atmosferycznych w marcu charakteryzuje się dużą zmiennością z roku na rok, ale widoczny jest trend wzrostowy. Od 1951 r. wysokość opadów w marcu zwiększyła się o 6,6 mm, co odpowiada 17 proc. normy z lat 1991-2020. Marzec 2023 r. był pierwszym marcem po pięciu latach, w którym opady były wyższe od normy. Pomimo tego, w okresie od połowy lat 90. XX wieku widoczny jest silny spadek wysokości opadów w tym miesiącu.
Opracował prof. dr hab. M. Miętus
Na podstawie materiałów przygotowanych przez zespół:
mgr D. Biernacik, mgr A. Chodubska, dr M. Marosz
